در غرب میدان امام و روبروی مسجد شیخ لطف الله عمارتی راز بر افراشته که تحت عنوان یکی از مهمترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری از شهرتی عالمگیر برخوردار‌است .
با بررسیهای انجام یافته چنین استنباط میشود که کاخ عالی قاپو دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهائی است که در دوران صفویه در محدوده میدان امام احداث گردیده اند . کاخ خوب قاپو که مثال منحصر به فرد به شخصی از معماری کاخهای عهدوپیمان صفوی است , در اوایل قرن یازدهم هجری ( در بین سالیان ۹۷۱ تا ۹۷۷ شمسی ) بعد از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان به امر شاه عباس نخستین در اصفهان ساخته شد و پادشاه صفوی سفرا و شخصیت های عالیقدر را در خوب قاپو به حضور میپذیرفته است .
آنچه سبب ساز شده است خوب قاپو در زمره اثرها باشکوه و زیاد نفیس عصر صفوی قرار گیرد , مینیاتورهایی میباشد که عمل هنرمند دارای اسم و رسم عصر صفوی رضا عباسی است و همینطور گچبری‌های ماهرانه آخری طبقه کاخ خوب قاپو است که سالن آن «اتاق موسیقی» یا این که «اتاق صوت» هم نامیده می‌گردد . این گچبری ها صدا راتنظیم می‌کنند , همینطور بازدارنده از منعکس شدن صدا می گردند .
این سازه در دی ماه سال ۱۳۱۰ به شماره ۱۰۴ در فهرست اثرها ملی ثبت شده‌است .
موقعیت : ضلع غربی میدان امام
سال تاسیس : ۱۱ هجری قمری ( زمان سلطان عباس نخستین )
مینیاتوریست و نقاش : رضا عباسی
در غرب میدان امام و روبروی مسجد شیخ لطف الله عمارتی راز بر افراشته که تحت عنوان یکی از مهمترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری از شهرتی عالمگیر برخوردار‌است .
با دقت به منابع و مأخذ مو جود در رابطه سلسله صفوی و همچنین با در لحاظ تصاحب کردن بررسی های صورت گرفته در امر این ساختمان زیبا و رفیع چنین استنباط میشود که کاخ عالی قاپو دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهائی است که در دوران صفویه در محدوده میدان امام احداث گردیده اند .
در حقیقت این سازه به مثابه یک محل ورود بزرگ و با جلال میدان امام را به تیم دولتخانه و عماراتی مثل رکیب منزل , جبه منزل , سالن تیموری , سالن طویله , سالن سرپوشیده و کاخ چهلستون و دیگر عمارات مربوط می نموده است .
کاخ خوب قاپو که مثال مخصوص به شخصی از معماری کاخهای قسم صفوی است , در اوایل قرن یازدهم هجری ( در بین سال های ۹۷۱ تا ۹۷۷ شمسی ) بعداز انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان به امر شاه عباس نخستین در اصفهان ساخته شد و فرمانروا صفوی سفرا و شخصیت های عالیقدر را در خوب قاپو به حضور میپذیرفته است . این کاخ دارنده ۶ طبقه است که هر طبقه تزیینات منحصربه‌فرد دارااست .
کاخ خوب قاپو طی ۵ سطح معماری و در طول جانشینان فرمانروا عباس نخستین بخصوص فرمانروا عباس دوم و سلطان سلیمان در بین ۷۰ تا ۱۰۰ سال ادامه و کامل شدن یافت .
طول آن ۴۸ متر است و با راه پله‌های پیچ در پیچ می‌توان به هر طبقه رسید .
ساختمان کاخ :
اصل سازه در عصر فرمان روا عباس نخستین احداث شده و در زمان جانشینان وی الحاقات و تعمیراتی در آن صورت گرفته شده‌است . ساختمان دارنده شش طبقه است که هر طبقه تزئینات مخصوصی دارااست . اگر‌چه این قصر در عصر های بعداز صفویه لطمات مضاعف دیده است , هنوز نیز شاهکارهائی از تزئینات و نگارگری های عصر صفویه در آن , بینندگان را به تحسین وا میدارد .
عالی قاپـو مرکب از دو کلمه و واژه «عالی» و «قاپو» است که با نیز به معنای «سردر بلند» یا «درگاه بلند» می باشند . از این رمز در بلند که تماماً با سنگ سماق تشکیل شده به قصر وارد می شویم و به وسیله پله‌پله که در دو طرف تعبیه گردیده اند به طبقات فوقانی می رسیم .
در طبقه همکف دو سالن موجود است که در آن دوران به کارها اداری و دیوانی اختصاص داشت و صدرخانه یا کشیک منزل نامیده می شدند .
در طبقه سوم , ایوان بزرگی است که بر ۱۸ ستون بلند و رفیع و پایدار است . این ستون ها در آن زمان پوشیده از آئینه بوده و سقفی با صفحه های بزرگ که با نگارگری ها و آلت های چوبی تزئین شده بودند بر فراز آن قرار گرفته است . در اواسط این ایوان آبگینه زیبائی از مرمر و مس موجود هست که قرینه آن در تزئینات زیر سقف منعکس شدن یافته است .
این سالن از الحاقات کاخ است که در دوران جانشینان پادشاه عباس اولیه سازه شده‌است . در پشت این ایوان سالن بزرگی است با اتاق ها و طاق های بسیار که نگارگری های زیبائی بر دیوارهای آن به چشم می خورد .
از ایوان کوچکی که پشت این سالن است گنبد زیبا و معمولی توحید منزل نمایان است . در دوران صفویه در شب های آدینه گنبد محل تجمع صوفیان و دراویش بود . سالنی که این گنبد بر فراز آن پایدار است و اتاق های اطراف آن فعلا به کلاس های درس دانش کده پردیس اصفهان اختصاص دارااست . بخش اعظم جهانگردان و سیاحان فرنگی و همچنین نمایندگان کشورهای متعدد این سالن را به منزله جایگاهی می داند اند که از آن مسابقات متعدد و بازی های معمول آن عصر نظیر چوگان بازی و غیره را بازدید می کرده اند . طبقات بعدی هر مورد مشتمل بر یک تالار بزرگ در اواسط و چندین اتاق کوچک در نزدیکی می‌باشند .
ویژگی مختص کاخ :
آنچه عالی قاپو را در عداد اثرها باشکوه و بسیار نفیس قرار داده است علاوه بر مینیاتورهای عمل هنرمند پر اسم و رسم عصر صفوی رضا عباسی , گچبری های آخرین طبقه است که سالن آن به «اتاق موسیقی» یا «اتاق صوت» نیز مشهور است . در این نصیب از کاخ صورت گونه های استکان و صراحی در دیوار تعبیه شده‌است . ساختن و پرداختن این گونه های به غیر از نمایش زیبائی و خلاقیت و ابداع هنرمندان گچکار برای این بوده است که انعکاسات حاصله از سرود های نوازندگان و اساتید موسیقی به وسیله این گونه های مجوف گرفته شود و صداها طبیعی و فارغ از منعکس شدن به گوش برسند .
«فرد ریچاردز» که خویش نقاش معروفی بوده و در آخرها عصر قاجاریه به ایران آمده در رابطه تزئینات گچبری این اتاق می نویسد : « . . . این تورفتگی ها مثل قطعات گوناگون بازی معما با تناسب خاصی پهلوی یکدیگر قرار گرفته اند . . . » در تحت شرح بیشتری درباره‌ی گچبری های سالن صوت آورده شده‌است :
سالن آوا پر اسم و رسم به سالن صوت
عمارت خوب قاپو در طبقه ششم تالاری بزرگ دارااست که کاملا گچ کاری است . این سالن که به اتاق صوت هم آوازه داراست , مبتنی بر آشنایی فیزیکی صوت و منعکس شدن آن به طوری تشکیل‌شده که مانند یک استودیوی مجهز به ضبط صدا طنینهای مازاد صدا را از در بین می برده است و اصوات را به صورتی صاف به تمام قسمتهای سالن میرسانده است . دیوارهای اتاقهای اطراف هم با نقاشیهای قشنگ تزیین شده اند . در اتاق آهنگ یا این که اتاق صوت , گچبری هایی به طریق اشکال استکان و صراحی در دیوار درنظرگرفته شده که ساختن و پرداختن این انواع به جز نمایش زیبایی , خلاقیت و نوآوری هنرمندان گچکار , برای این بوده که انعکاسات نتیجه ها از آواز های نوازندگان و اساتید آوا , توسط این گونه های گرفته شده و صداها ارگانیک و فارغ از منعکس شدن به گوش برسند .
این کاخ طی ۵ سطح معماری و در حین جانشینان سلطان عباس اولیه بخصوص فرمانروا عباس دوم و فرمان روا سلیمان در بین ۷۰ تا ۱۰۰ سال ادامه و کامل شدن یافت . چه بسا به دلیل وجود کتیبه‌ای بخط نستعلیق در حین آخری شاه صفوی , تزئینات طبقه سوم بیش تر یا این که بازسازی شده است .
